Paleontologia roślin

Gdy powierzchnia naszej planety wystygła tyle, że woda mogła się skroplić, ukazało się życie organiczne. Pierwsze istoty nie zostawiły żadnych śladów kształtu i budowy swojej, należy jednak przypuszczać, że były to rośliny; same tylko rośliny bowiem posiadają zdolność przyswajania węgla i azotu mineralnego pochodzenia, czyli przemiany substancji nieorganicznej w organizowaną i żyjącą.

Grafit i antracyt najgłębszych warstw pochodzą prawdopodobnie z tych skamieniałych istot pierwotnych, roślin jednokomórkowych, o których dać pojęcie może obecny pierwotek.

W okresie pierwszorzędowym ukazują się jedne po drugich najniższe rośliny, wodorosty morskie i paprotniki.

W pokładach kambryjskim i sylurskim nie znajdujemy śladów roślin lądowych, lecz łupki, zaczynając od dolnych warstw syluru aż do górnych dewonu, bogate są w szczątki roślin wodnych, zwłaszcza zaś w Ameryce i Skandynawii.

Zaczynając od środkowego dewonu do końca permsko-węglowej formacji, rośliny wyższej organizacji pokrywają błotniste równiny i wyspy. Są to małe paprocie, jak Sphenopteris, dalej Paleopteris i piękne Pecopteris, również Lepidoclendrony, przedstawiające gromadę widłaków.

Następnie ukazują się inne paprocie, coraz liczniejsze i bardziej urozmaicone, a razem z niemi skrzypy i pierwsze Nagonasienne, jak Cordnites i Sigillaria, Stigmaria należąca do sagowców; Taxites, Walchia i Thuiłes z gromady iglastych.

Do końca więc epoki pierwszorzędowej florę wodną i lądową naszej planety stanowią rośliny i paprotniki, a z jawnokwiatowych tylko nagonasienne; atmosfera gorąca i wilgotna naszej planety posiadała wówczas temperaturę przeciętną 25° C., tj. taką jak dziś pod zwrotnikami.

W okresie drugorzędowym rozpoczynająca go flora triasowa zdaje się, że znajdowała się w warunkach klimatycznych, zbliżonych do tych, w jakich się rozwijała flora formacji węglowej.

Zamiast Kałami toto permskiej formacji spotykają się tu inne skrzypy olbrzymie-, paprocie ustępują stopniowo miejsca nagonasiennym, których ilość i rozmaitość wzrasta ustawicznie do końca formacji jurajskiej. Okrytonasienne ukazują, się na początku formacji kredowej; jednocześnie sagowcowe i iglaste odchodzą stopniowo na drugi plan.

W formacji kredowej jednoliścieniowe przedstawione są przez palmy i pochutnikowate; liliowate istnieją już w triasie, a trawy w liasie.

Rozwijać się zaczynają również i dwuliścieniowe z początku bezpłatkowe, następnie rozdzielno-płatkowe; te są początkowo mniej liczne i rzadsze.

Wreszcie w okresie trzeciorzędowym ukazują się i dwuliścieniowe zrosłopłatkowe; odciski ich znajdujemy zaczynając od formacji oceanicznej. Stają się liczniejsze w warstwach miocenicznych i pliocenicznych.

Obecna więc flora powstała stopniowo na naszej planecie, stanowiąc dalszy ciąg kształtów roślinnych poprzedzających okresów; miejsce gatunków wygasłych zajęły inne, lepiej zastosowane do nowych warunków klimatycznych.

Paleontologia wykazuje, że rodzaj lub gatunek, który raz znikł, nie powraca więcej. Geologowie potrafią wyszukać typy charakterystyczne dla każdego piętra lub formacji; przy ich pomocy posługują się botaniką kopalną dla oznaczenia wieku pokładów.