Bakterie jako organizmy cz. 4

Z tego też powodu obecna systematyka bakterii, oparta na ich formie zewnętrznej, jest słabą bardzo stroną bakteriologii, jako nauki. Rozmiary bakterii są bardzo nieznaczne i wyrażają się one w tysiącznych częściach milimetra, czyli mikronach, a są nawet niektóre tak małe, że najsilniejsze obecnie powiększenia nie są w stanie ich uwidocznić; do takich np. należą według Roux’a i Nocard’a bakterie zapalenia płuc u bydła rogatego.

Niektóre bakterie na powierzchni swej posiadają tzw. rzęski; rzęski te o postaci krótkich nader cienkich niteczek, są poprzyczepiane bądź do boków komórki bakteryjnej po obu jej stronach, jak np. u laseczek tyfusu, bądź też na obu końcach komórki, jak to przeważnie bywa u spiryllów, rzęski te to narządy ruchów, poruszając niemi szybko, niby wiosełkami, przesuwają się bakterie z miejsca na miejsce. Nie wszystkie jednak bakterie obdarzone są tymi narządami, nie wszystkie też posiadają możność ruchu własnego. Jeśli pozbawione rzęsek bakterie poruszają się jednak, gdy rozglądamy je pod mikroskopem w wiszącej kropli wody np., to ruch ten bynajmniej nie jest ich ruchem własnym, lecz jedynie zwykłym ruchem drobniuchnych cząsteczek, zawieszonych w cieczy.